Aan deze tekst wordt nog gewerkt
ONS HUIS
Het eerste verenigingsgebouw van Ons Huis werd in 1892 gebouwd in de Rozenstraat. Het was het eerste buurthuis in Nederland, opgericht door sociaal-liberalen die zich op allerlei wijzen inzetten voor verheffing van de arbeidersklasse. De vereniging Ons Huis streefde naar verheffing van de arbeidersklasse. Naar Engels voorbeeld Toynbee werden allerlei cursussen gegeven: onder meer voor muziek, toneel, hout- en textielbewerking, taal en algemene ontwikkeling. Arnold Toynbee (1852-1881) zag toekomst in het betrekken van studenten bij vrijwilligerswerk in de armste wijken.
Zo konden ze hun kennis rechtstreeks inzetten voor de allerarmsten en tegelijk oog krijgen voor hun levensomstandigheden. Toynbee leefde maar kort, maar zijn ideeen werden gerealiseerd door de anglicaanse priester Barnetts die in zijn parochie in East End in Londen de Toynbee Hall opende, een buurtcentrum dat er nog steeds is. Toynbee Hall was het voorbeeld waarnaar Ons Huis in Amsterdam werd opgezet.
Ons Huis-gebouw in de Rozenstraat bleef tot 1976 in gebruik als buurthuis. Vanaf ongeveer 1980 was het COC er gevestigd. Nu is het pand in gebruik als hotel, met beneden restaurant ‘Mercier’.
(Bouwtekening van Posthumus Meijes voor Ons Huis in de Rozenstraat)
Ons Huis bouwde later nog meer buurthuizen in de stad: onder andere in Disteldorp en Vogeldorp. Het
P.W. Jansen, Helene Mercier en J.A. Tours, oprichters Ons Huis
Helene Mercier was feministe, publiceerde veel artikelen over de sociale kwestie en was de grondlegster van maatschappelijk werk in Nederland. Ze groeide op in een rijk sociaal-christelijk milieu, volgde toen ze 22 was de avondopleiding voor onderwijzeres , maar door ‘zenuwongesteldheid’ kon ze die niet afmaken. In 1870 begon ze met het schrijven van artikelen over de maatschappelijke positie van burgermeisjes die ‘nietsdoende’ thuis wachtten op een man, huwelijk in plaats van de handen uit de mauwen te steken. Ze wilde dat die een goede opleiding volgden en werk zochten. Meer vrouwen met werk zou ten goede komen aan de samenwerking tussen mannen en vrouwen en aan de samenleving als geheel.
In 1870 ontmoette ze de sociaal-liberaal Arnold Kerdijk waarmee ze altijd bevriend mee bleef. Hij zorgde ervoor dat ze zich ging inzetten voor de sociale kwestie: het verbeteren van de woonsituatie en het levenspijl van de arbeidersklasse en hun verheffing. In 1887 richtte ze de eerste Volkskeuken in de Jordaan op, die meer vestigingen kreeg en een onderneming werd. In 1895 was ze nauw betrokken bij het eerste project van volkhuisvesting in de Jordaan, waarbij ze in contact kwam met onder andere architect Jan van der Pek en (diens latere vrouw) Louise Went. Ze kende toen al de zeer welgestelde P.W. Jansen, die nieuwbouw van de woningen in het blok Goudsbloemstraat-Lindengracht financierdeMet hem en met J.A.Tours richtte ze in 1892 het eerste Ons huis op in de Rozenstraat in Amsterdam.
J.A. Tours (1943-1918), de eerste directeur van Ons Huis, was oorspronkelijk dominee, stapte uit dat ambt en raakte in Amsterdam betrokken bij liberraal-sociale projecten. Hij was inspecteur van de bewaarscholen en zag bij zijn bezoeken de meest schrijnende gevallen van kinderopvang door weduwen in nauwelijks verlichte of beluchte kamers in de verkrotte volkswijken. Hij richtte met geld van de filantroop Rosenthal onder andere de Sophie Rosenthal bewaarschool aan de Uilenburgerstraat op en was de initiatiefnemer van modernisering van de opleiding van bewaarschoolleidsters- en houdsters .
De schatrijke P.W. Jansen (1821-1903) was directeur en grootste aandeelhouder van de Deli-maatschappij die tabaksplantages in Nederlands Indië had. Behalve zijn betrokkenheid bij Bouwonderneming Jordaan en Ons Huis is hij ook buiten Amsterdam bij tal van sociale projecten betrokken geweest. Hij wilde in navolging van Rosenthal die de grote bewaarschool aan de Uilenburgstraat in de Jodenbuurt had betaald, een bewaarschool in de Jordaan financieren. Mercier en Tours praatten hem om en zo kwam hij ertoe hun volkshuis in de Rozenstraat te financieren.
Ons huis in Disteldorp
Op Distelweg 4 werd in 1930 in de Amsterdamse School-stijl een houten Ons Huis-gebouw gemaakt. Het had een mooiere uitstraling dan op de foto 1955. Het daarna nog enkele len verbouwd, kreeg een aanbouw, maar de houten bovenkant is nog steeds te zien.
De oorspronkelijke uitstraling is beter te zien op de foto van de gemeenschappelijke zaal. Op de detailfoto zie je voorbeelden van nuttige handwerken en achter het gordijn in de kast de bibliotheek.
Activiteiten in Ons Huis
Bij het 25-jarig jubileum van Ons Huis in 1917 werd een postkaart-groot boekje uitgegeven waarin met omstreeks 40 foto’s en beknopte bijschriften een beeld gegevens werd van de activiteiten die het buurthuis toen aanbood. De foto’s werden – voor zover dat te zien is – in het grote gebouw in de Rozenstraat gemaakt.
Een kleine greep uit de foto’s:
Voor kinderen en jongeren onder andere: uitlenen van prentenboeken, knutselclub, timmerclub, vertelavond, turnen, ritmische gymnastiek, kinderkoor, handwerken en nog veel meer.
Voor volwassenen: vrouwenclub, kooklessen, Fröbelcursus (leren omgaan met spelmaterialen voor de kleuters), naailessen en maken van je ‘uitzet’, lezen, schrijven en rekenen voor volwassenen, debatavonden, Volks Hooger Onderwijs (lezingen)
Ook aan de Distelweg zal het om dit soort activiteiten zijn gegaan. In het Rotterdamsch Nieuwsblad stond op 18-06-1930 de onderstaande foto over een activiteit van de afdeling Distelweg van “Ons Huis”.
Recente reacties